नवी दिल्ली । केंद्र सरकारने शैक्षणिक संस्थांबाबत नवीन मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केले असून त्याअनुषंगाने कोचिंग संस्था 16 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या विद्यार्थ्यांना प्रवेश देऊ शकणार नाहीत आणि चांगले गुण किंवा रँकची हमी देण्यासारखी दिशाभूल करणारी आश्वासनेही देऊ शकणार नाहीत.या आदेशांचे उल्लंघन करणाऱ्यांवर एक लाख रुपयांपर्यंत दंड आकारला जाईल. तसेच कोचिंग सेंटरची नोंदणीही रद्द केली जाऊ शकते, असे सरकारने म्हटले आहे.
ही मार्गदर्शक तत्त्वे का देण्यात आली?
विद्यार्थ्यांच्या आत्महत्येच्या वाढत्या घटना, आगीच्या घटना, कोचिंग संस्थांमधील सुविधांचा अभाव तसेच त्यांनी अवलंबलेल्या शिकवण्याच्या पद्धतींबाबत सरकारकडे आलेल्या तक्रारींनंतर मंत्रालयाने ही मार्गदर्शक तत्त्वे तयार केली आहेत. मागच्या वर्षी कोटामध्ये विक्रमी संख्येने विद्यार्थ्यांनी आत्महत्या केल्यानंतर मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये विद्यार्थ्यांच्या मानसिक आरोग्यासाठी तपशीलवार रूपरेषा समोर आली आहे.
संस्था दिशाभूल करणारी आश्वासने देऊ शकत नाहीत
मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये म्हटले आहे की, ‘कोणतीही कोचिंग संस्था पदवीपेक्षा कमी पात्रता असलेल्या शिक्षकांची नियुक्ती करणार नाही. कोचिंग संस्था पालकांना विद्यार्थ्यांची नोंदणी करण्यासाठी किंवा रँक किंवा चांगल्या गुणांची हमी देण्यासाठी दिशाभूल करणारी आश्वासने देऊ शकत नाहीत. संस्था 16 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या विद्यार्थ्यांची नोंदणी करू शकत नाहीत. कोचिंग संस्थेत विद्यार्थ्यांची नोंदणी माध्यमिक शाळेच्या परीक्षेनंतरच करावी.
मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, ‘कोचिंग इन्स्टिट्यूटने कोचिंगच्या गुणवत्तेबद्दल किंवा त्यामध्ये प्रदान केलेल्या सुविधा किंवा अशा कोचिंग संस्थेने किंवा त्यांच्या संस्थेत शिकत असलेल्या विद्यार्थ्याने मिळवलेल्या निकालांबद्दल प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षपणे कोणताही दावा करणारी दिशाभूल करणारी जाहिरात प्रकाशित करू शकत नाही.’ प्रकाशित करू नका किंवा प्रकाशित करू नका किंवा प्रकाशनात भाग घेऊ नका.’
कोचिंग इन्स्टिट्यूट कोणत्याही शिक्षक किंवा व्यक्तीच्या सेवा नियुक्त करू शकत नाहीत ज्यांना नैतिक गैरवर्तनाच्या कोणत्याही गुन्ह्यासाठी दोषी ठरवण्यात आले आहे. या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार आवश्यक असलेली समुपदेशन प्रणाली असल्याशिवाय कोणत्याही संस्थेची नोंदणी केली जाणार नाही.
कोचिंग संस्थांना वेबसाइट तयार करावी लागेल
मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये असे म्हटले आहे की, ‘कोचिंग इन्स्टिट्यूटची एक वेबसाइट असेल ज्यामध्ये शिकवणाऱ्या शिक्षकांची पात्रता (शिक्षक), अभ्यासक्रम/अभ्यासक्रम, पूर्ण होण्याचा कालावधी, वसतिगृहाची सुविधा आणि आकारले जाणारे शुल्क यांचा अद्ययावत तपशील असेल.’ नवीन मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, कठीण स्पर्धा आणि विद्यार्थ्यांवरील शैक्षणिक दबावामुळे, कोचिंग संस्थांनी त्यांना तणावापासून वाचवण्यासाठी पावले उचलली पाहिजेत आणि त्यांच्यावर अनावश्यक दबाव न टाकता वर्ग चालवावेत.
विद्यार्थ्यांना तात्काळ मदत करण्यासाठी यंत्रणा तयार करा
मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये म्हटले आहे की, ‘कोचिंग संस्थांनी विद्यार्थ्यांना संकटात आणि तणावपूर्ण परिस्थितीत सतत मदत करण्यासाठी तत्काळ हस्तक्षेप करण्याची यंत्रणा तयार केली पाहिजे. सक्षम अधिकारी हे सुनिश्चित करण्यासाठी पावले उचलू शकतात की एक समुपदेशन प्रणाली कोचिंग संस्थेने विकसित केली आहे जी विद्यार्थी आणि पालकांना सहज उपलब्ध आहे.’
उर्वरित शुल्क परत करणे आवश्यक
विविध अभ्यासक्रमांचे शुल्क पारदर्शक आणि तर्कशुद्ध असावे आणि आकारलेल्या शुल्काच्या पावत्या देण्यात याव्यात, असे मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये म्हटले आहे. एखाद्या विद्यार्थ्याने मध्यंतरी अभ्यासक्रम सोडल्यास त्याचे उर्वरित कालावधीचे शुल्क परत करण्यात यावे, असे स्पष्ट करण्यात आले आहे.
उल्लंघन केल्यास दंड आकारण्याच्या सूचना
या धोरणाला अधिक बळकटी देत केंद्राने सूचना केल्या आहेत की, मार्गदर्शक तत्त्वांचे उल्लंघन करणाऱ्या कोचिंग संस्थांना एक लाख रुपयांपर्यंत दंड ठोठावण्यात यावा किंवा जास्त शुल्क आकारल्यास त्यांची नोंदणी रद्द करण्यात यावी.
कोचिंग संस्थांच्या योग्य निरीक्षणासाठी, सरकारने मार्गदर्शक तत्त्वे लागू झाल्यापासून तीन महिन्यांच्या आत नवीन आणि विद्यमान कोचिंग संस्थांची नोंदणी करण्याचा प्रस्ताव दिला आहे. मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, कोचिंग संस्थेच्या क्रियाकलापांवर लक्ष ठेवण्याची जबाबदारी राज्य सरकारची असेल.
Discussion about this post